Ο καρκίνος του προστάτη είναι μία νόσος με μεγάλο φάσμα και η οποία έχει διαφορετική αντιμετώπιση ανάλογα με το στάδιο, την ηλικία και την επιθετικότητα του όγκου.

Για να αντιληφθεί κανείς τη διαφορετικότητα της μίας περίπτωσης από την άλλη, υπάρχουν μορφές του καρκίνου όπου συστήνεται επιθετική θεραπεία με χειρουργείο και δυνητικά ακτινοθεραπεία και ορμονοθεραπεία και άλλες όπου συστήνεται απλή τακτική παρακολούθηση.

Στατιστικά ένας στους τρεις άνδρες μπορεί να νοσήσει-να φτάσει δηλαδή ο καρκίνος στο στάδιο της ανάγκης για αντιμετώπιση.Πολλές περιπτώσεις καρκίνου του προστάτη ανιχνεύονται πλέον πριν προκαλέσουν συμπτώματα και ο λόγος είναι το γεγονός ότι κάθε άνδρας μετά τα 50 έτη οφείλει να εξετάζεται προληπτικά για αυτό.

Εάν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου όπως π.χ. η ύπαρξη προστατικής νόσου στην οικογένεια, τότε ο προληπτικός έλεγχος οφείλει να ξεκινάει στα 45 έτη της ζωής. Λέγοντας προληπτικό έλεγχο εννoούμε την εξέταση αίματος του προστατικού αντιγόνου (PSA) σε συνδυασμό με τη δακτυλική εξέταση από το ορθό.

Ταυτόχρονα με τον προληπτικό έλεγχο του καρκίνου εξετάζεται εάν ο ασθενής έχει συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό π.χ. μειωμένη ακτίνα ούρησης, διακοπτώμενη ούρηση, συχνουρία και αίσθηση ότι κρατάει ούρων μέσα στην κύστη αφού τελειώσει την ούρηση ή συχνές επισκέψεις στην τουαλέτα τη νύχτα.

Η διαπίστωση του καρκίνου γίνεται με τη βιοψία του προστάτη. Αυτή παραγγέλνεται όταν πλέον υπάρχει υποψία από την εξέταση για την ύπαρξη καρκίνου. Η βιοψία λαμβάνεται είτε με τη βοήθεια απεικονιστικών μέσων από το ορθό, είτε από το περίνεο, την περιοχή δηλαδή ανάμεσα στους όρχεις και τον πρωκτό.

Η θετική ιστολογική για καρκίνο του προστάτη δεν συνεπάγεται απαραίτητα και θεραπεία. Θετική για καρκίνο μπορεί ενίοτε να είναι και μία βιοψία από χειρουργείο που εφαρμόζεται για την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη. Ανάλογα με το προφίλ του ασθενούς, την επιθετικότητα, και την ‘ποσότητα’ του όγκου που θα βρεθεί στην εκάστοτε βιοψία αποφασίζεται ποιές είναι οι θεραπευτικές επιλογές, καθώς συνήθως δεν είναι μόνο μία.

Για τον καρκίνο του προστάτη που είναι εντοπισμένος στο όργανο μπορεί συνήθως να εφαρμοστεί μίας μορφής ριζική θεραπεία. Αυτή μπορεί να είναι είτε με τη μορφή χειρουργείου (ριζική προστατεκτομή) είτε κάποιας μορφής ακτινοβολία (εξωτερική ή βραχυθεραπεία).

Η χειρουργική επέμβαση εξαιρεί ολόκληρο τον προστάτη αδένα, τις σπερματοδόχες κύστεις και ενίοτε γίνεται και δειγματοληψία των λεμφαδένων που βρίσκονται γύρω από τον προστάτη αδένα. Ο προστάτης αδένας στέλνεται για ιστολογική εξέταση και η ουρήθρα ενώνεται πάλι με την ουροδόχο κύστη με ράμμα. Τοποθετείται ένας καθετήρας για μία περίοδο περίπου 10 ημερών έως δύο εβδομάδων. Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να γίνει ανοιχτά, λαπαροσκοπικά και ρομποτικά. Οι δύο τελευταίες ονομάζονται ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές καθώς γίνονται μέσω οπών στην κοιλιακή χώρα.

Η ρομποτική προστατεκτομή είναι η πλέον πρόσφατη επέμβαση όπου γίνεται χρήση του ρομπότ, μιας συσκευής καθοδηγούμενης από το χειριστή που έχει μεγάλη ευχέρεια κινήσεων στον περιορισμένο χώρο της ελάσσονος πυέλου και η οποία προσφέρει πολύ καλή ορατότητα των μικρών δομών συγκριτικά με την ανοικτή διαδικασία.

H λαπαροσκοπική ριζική προστατεκτομή, στην πιο σύγχρονη εκδοχή της (3D laparoscopy) προσφέρει παρόμοια αποτελέσματα με τις υπόπλοιπες τεχνικές, συμπεριλαμβανομένης της ρομπτικής, όταν εκτελείται από έμπειρο χειρουργό. 

Ου δύο τελευταίες τεχνικές αποτελούν την αιχμή στην αντιμετώπιση του εντοπισμένου καρκίνου του προστάτη και αποδίδουν το βέλτιστο λειτουργικό αποτέλεσμα για τους ασθενείς που θα επιλέξουν τη χειρουργική παρέμβαση.

Η ριζική προστατεκτομή είναι μια επέμβαση που επηρεάζει κατά κανόνα αρνητικά τη στύση καθώς μπορεί να τραυματιστούν τα νεύρα της, τα οποία περνούν παράπλευρα του προστάτη. Η άλλη σημαντική ανεπιθύμητη ενέργεια του χειουργείου είναι η ακράτεια των ούρων. Κατά κανόνα είναι μία ανεπιθύμητη ενέργεια που βελτιώνεται στο μεγαλύτερο ποσοστό εντός 3-6 μηνών ανάλογα με την περίπτωση.

Οι νεότερες τεχνικές και ιδίως η ρομποτική προστατεκτομή προσφέρει ουσιαστικά πλεονεκτήματα στην ανάκτηση πρώιμης εγκράτειας συγκριτικά με τις υπόλοιπες μεθόδους. Η ρομποτική επέμβαση επίσης φαίνεται να επιτρέπει, ανάλογως πάντα με το χειρουργό, καλύτερα αποτελέσματα στη διατήρηση περισσότερων νευρικών κλάδων για την επίτευξη στύσης μετά την επέμβαση, εφόσον το επιτρέπει το στάδιο και το είδος του καρκίνου και έναντι των υπολοίπων μεθόδων.

Λεπτομέρειες για τα είδη των χειρουργικών επεμβάσεων μπορείτε να συζητήσετε με το γιατρό σας.

Η εναλλακτική μορφή ριζικής θεραπείας είναι η ακτινοβολία. Αυτή μπορεί να είναι είτε με τη μορφή της εξωτερικής ακτινοβολίας είτε με τη μορφή βραχυθεραπείας, που σημαίνει ότι η πηγή της ακτινοβολίας βρίσκεται κοντά στον ιστό στόχο. Αυτό επιτυγχάνεται είτε με τη μορφή μόνιμων ακτινοβολούντων εμφυτευμάτων στον προστάτη είτε με την μορφή μίας πηγής ακτινοβολίας που πλησιάζει τον αδένα και τον ακτινοβολεί σε συνδρίες. Η ακτινοβολία στη ριζική της μορφή συνδυάζεται με χορήγηση ορμονών που καταστέλλουν την τεστοστερόνη, την ανδρική ορμόνη που μπορεί να πυροδοτεί την έξαρση ενός υπάρχοντος όγκου. Τα οφέλη της ακτινοβολίας έναντι της ριζικής προστατεκτομής μπορεί να είναι η απουσία ακράτειας, και στα πρώτα στάδια της η εξασφάλιση της στύσης. Από την άλλη έχει ως ανεπιθύμητες ενέργειας ενίοτε την παράπλευρη ακτινοβόληση υγιών γειτονικών ιστών όπως η ουροδόχος κύστη και το τελικό τμήμα του εντέρου, που σε ορισμένους ασθενείς μπορεί να προκαλέσουν λειτουργικά προβλήματα από τα δύο αυτά συστήματα. Περαιτέρω πληροφορίες για τη ριζική ακτινοβολία μπορείτε να συζητήσετε με το γιατρό σας.

Εκτός από τις μορφές θεραπευτικής παρέμβασης για τον καρκίνο του προστάτη υπάρχει για μία υποκατηγορία ασθενών, με μικρής έκτασης και χαμηλής επιθετικότητας όγκους, όπου δίνεται η επιλογή να μη χορηγηθεί θεραπεία, καθώς ο καρκίνος είναι μία νόσος αργά εξελισσόμενη. Με αυτό το διάστημα της παρακολούθησης το οποίο γίνεται προστατευμένα και σε τακτικά διαστήματα ,οι ανεπιθύμητες ενέργειες που αφορούν τη στύση και την εγκράτεια μπορεί να αποφευχθούν χωρίς μεγάλο ρίσκο από ογκολογικής άποψης. Η επιλογή των ασθενών είναι πολύ σημαντική.

Σε ορισμένες πολύ επιλεγμένες περιπτώσεις εντοπισμένης νόσου μπορεί να εφαρμοστεί και τοπική θεραπεία σε ένα τμήμα του προστάτη, εφόσον έχει εντοπιστεί χωροτακτικά ο όγκος. Αυτή η τεχνική είναι πιο διαδεδομένη σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης και την Αμερική, ωστόσο τα μακροχρόνια αποτελέσματά της είναι ακόμα υπό μελέτη.

Για τις περιπτώσεις όπου ο καρκίνος δεν είναι εντοπισμένος στον προστάτη αλλά έχει προκληθεί διασπορά στα οστά ή σε άλλα όργανα, απαιτείται συστηματική χορήγηση φαρμάκων καταστολής των ανδρικών ορμονών και ενίοτε χημειοθεραπεία. Τα παραπάνω γίνονται σε συνεργασία με τον ογκολόγο.

Τέλος υπάρχει μία ομάδα ασθενών όπου έχουν δεχθεί ριζική αντιμετώπιση με τη μορφή ακτινοθεραπείας ή χειρουγείου και στους οποίους παρατηρείται μία αύξηση του PSA, το οποίο μετά από χιεουργείο ιδανικά θα πρέπει να είναι κοντά στο 0, ενώ μετά από ακτινοθεραπεία ιδανικά θα σταθεροπιηθεί μετά από μήνες σε χαμηλά επίπεδα. Αυτή η ομάδα των ασθενών μπορεί να κάνει αυτό που λέγεται βιοχημική υποτροπή. Ανάλογα με το ρυθμό αύξησης του PSA μετά από τη θεραπεία μπορεί να χρειαστούν επαναληπτικές εξετάσεις και προσαρμοσμένη θεραπεία αναλόγως των αποτελεσμάτων.